Düzenli ilaç
kullanımı şart!
Bağımsız bir yaşam sürme, iyi bir eğitim alma, toplumsal
hayatta ve iş bulmada hastalık nedeniyle sıkıntı yaşamama... Her insanın en
temel beklentilerinden olan bu konular sürekli nöbetlerle baş etmek zorunda
olan epilepsi hastaları için çözülmesi çok güç problemler anlamına gelebiliyor.
Halk arasında ‘sara’ olarak bilinen bu hastalığın tedavisinde kullanılan
ilaçlar giderek geliştirilse de bazen nöbetlerden bile daha çok sıkıntı veren
yan etkiler nedeniyle özellikle hastalığı ilerlemiş olanların yaşam kalitesi
ciddi oranda düşebiliyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr.
Fehim Arman, epilepsi hastalarının ilaçlarını mutlaka şaşmaz bir düzende ve
planlı kullanması gerektiğinin altını çizerken, hastalıkla ilgili bilinmesi
gereken 9 önemli noktayı anlattı; önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Beyin fonksiyonları
kısa bir süre bozuluyor
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1’ini etkileyen epilepsi
beyin fonksiyonlarındaki kısa süreli bozukluk olarak tanımlanıyor ve beyin
hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıkıyor.
Hastalığın tedavisinde bu nöbetlerin kontrol altına alınmasına ve azaltılmasına
odaklanılıyor.
Birçok etken yol
açabiliyor
Epilepsi; kafa travmaları, inme, beynin özellikle doğum
sırasında bir süre oksijensiz kalması ya da menenjit gibi beyin enfeksiyonları
sonucu ortaya çıkabiliyor. Genetik faktörlerin de epilepside rolü olduğu
düşünülüyor. Ailede epilepsi öyküsü varsa epilepsi görülme olasılığı da
artıyor.
Her yaşta görülebiliyor
Epilepsi belli bir yaş grubuna ait bir hastalık değil.
Özellikle insan ömrünün uzamasının da etkisiyle bu hastalığa artık ileri
yaşlarda da rastlanması söz konusu olabiliyor.
Bu faktörler
nöbetleri tetikleyebiliyor
Epilepsi hastalarının stres ve depresyondan mümkün olduğunca
uzak, düzenli ve kaliteli uyku uyudukları, düzenli beslendikleri ve alkolden
kaçındıkları bir hayat sürdürmelerinde fayda var çünkü tüm bu faktörler
nöbetleri tetikleyerek hastalığın seyrini olumsuz etkileyebiliyor.
Beyni etkileyen bölgeye
göre nöbet tipi değişiyor
Epilepside nöbetlerin niteliği beynin etkilenen bölgesine
bağlı olarak değişiyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Fehim Arman, epilepside
40’tan fazla nöbet tipi tanımlanmış olduğuna dikkat çekerek “Bir kısım hastada
nöbet sırasında istemsiz kas hareketlerinin ya da kas zayıflığının ortaya
çıktığını görüyoruz. Bir başka grup hasta nöbet sırasında bilincini geçici
olarak tamamen yitiriyor ve nöbetini hatırlamıyor. Bazı hastalar ise nöbeti ya
zorlukla fark ediyor ya da hiç fark edemeyeceği kadar hafif geçiriyor. Tüm
bunlar beynin hangi bölgesinin ya da bölgelerinin etkileniyor olduğuna göre
ortaya çıkıyor” diyor.
Tedavi edilebiliyor
Hayatı zorlaştırma ihtimaline ve ne zaman nöbet geçirilebileceğinin bilinmemesine karşın epilepsi tedavi edilebilen bir hastalık. Tedavide ilk seçenek ise epileptik ilaçlar. Tek bir epilepsi nöbeti geçiren kişide genellikle ilaç tedavisi gerekmediğini belirten Prof. Dr. Fehim Arman, “Ancak uzak semptomatik nöbet dediğimiz durumlarda örneğin hastada beyni etkileyen bir lezyon söz konusu ise, nöbet tekrarlama riski yüksek olduğundan ilaç tedavisine başlanıyor” şeklinde konuşuyor.
İlaçlar kilit rol
oynuyor
Epilepsi tedavisinde en önemli nokta nöbetleri durdurmaya
yönelik olarak seçilen ilaçların tam olarak uzman doktorun önerdiği şekilde
düzenli ve planlı kullanımı. Her beş hastadan dördünde uygun ilaçlar
seçildiğinde ve yeterli dozda alındığında nöbetler duruyor. İlaçların her gün
belli bir saatte alınması da tedavide başarıyı artırıyor. Genellikle tek bir
epilepsi ilacı ile tedaviye başlamak tercih edilse de eğer bu ilaç nöbetleri
yeterince kontrol altına alamıyorsa o zaman ilaç değişimi yapılabiliyor veya
ikinci bir ilaç eklenebiliyor. Klasik ve yeni jenerasyon olmak üzere iki ana
gruba ayrılan ilaçların seçiminde özellikle hastanın geçirdiği nöbet tipi,
yaşı, etkinliği, cinsiyeti (kadınsa gebelik durumu), kullandığı diğer ilaçlar,
diğer hastalıkları, ilacın olası yan etkileri, ilacın gereken kullanım sıklığı
ve kullanım şekli göz önüne alınıyor.
Cerrahi tedavi
gündeme gelebiliyor
Araştırmalar epilepsi hastalarında nöbetlerin yaklaşık yüzde
30’unun ilaçlarla kontrol edilemediğini gösteriyor. Tıbbi tedaviye dirençli bu
hasta grubunun bir kısmında cerrahi tedavi gündeme gelebiliyor. Uygun
hastalarda cerrahi tedavi ile nöbetler ya tamamen ortadan kalkıyor ya da
nöbetlerin sıklık ve şiddetinde önemli derecede azalma sağlanıyor. Hasta
böylece yüksek dozda kullanmak zorunda kaldığı ilaçların yan etkilerinden de
kurtulmuş oluyor ve yaşam kalitesi artıyor.
Doktorla irtibat
halinde olmak gerekiyor
Tedavide başarılı sonuca ulaşana kadar hastanın doktoruyla
yakın irtibat halinde olması ve aşağıdaki durumlarla karşılaşınca mutlaka kendisini
bilgilendirmesi şart:
- Nöbet sayısında beklenmedik bir artış olursa
- Herhangi bir nedenle ilaç alınamazsa (örneğin; mide
yakınması nedeniyle)
- Başka sağlık sorunları ortaya çıkarsa
- Gebelik söz konusu olursa ya da gebelik planlanıyorsa.
